پیشینه بانکداری الکترونیک در ایران

می‌خواهیم در مورد پیشینه بانکداری الکترونیک در ایران صحبت کنیم. نکته باریکتر از مو در ماجرای تجارت الکترونیک در جهان این است که به‌رغم جایگاه پایین ایران در رتبه‌بندی جهانی، ایرانیان سهم بسزایی در تاسیس و گسترش تجارت الکترونیک در دنیا داشته‌اند.

چنانکه براساس اعلام نشریه بین‌المللی Business Week، پی‌یر امیدیار (Pierre Omidyar) مدیر ایرانی سایت eBay یکی از شاخص‌ترین بنیانگذاران تجارت الکترونیک در جهان است و از طریق تاسیس همین سایت او توانسته میلیون‌ها دلار درآمد سالانه داشته باشد.

جالب اینجا است که نخستین کتاب مربوط به تجارت الکترونیک در سطح خاورمیانه را هم دکتر علی صنایعی یکی از استادان دانشگاه اصفهان نوشته و این کتاب مورد تایید انجمن بازاریابی اتحادیه اروپا (EMU) نیز قرار گرفته است. نخستین روستای الکترونیکی خاورمیانه هم توسط ایرانی‌ها ساخته شده و دکتر علی‌اکبر جلالی از چهره‌های شاخص تجارت الکترونیک در دنیا این روستا را در روستاهای شاهکوه برپا کرده است.

با این همه هنوز آیین نامه تجارت الکترونیک در ایران به‌رغم تصویب قانون آن توسط مجلس شورای اسلامی در سال 82 عملیاتی نشده و سهم ایرانی‌ها از تجارت الکترونیک در سطح جهانی زیر یک درصد است. در مورد سابقه فعالیت‌های بانکداری الکترونیک در ایران آن طور که شواهد نشان می‌دهد به 37 سال پیش برمی‌گردد. در آن موقع بانکی به نام بانک تهران با در اختیار گرفتن بین 7 تا 10 دستگاه خودپرداز در شعبه‌های خود نخستین تجربه پرداخت اتوماتیک پول را تنها در همان شعبه نصب شده برعهده داشتند.

اواخر دهه 1360 بانکهای کشور با توجه به کاربرد رایانه شخصی و احساس نیاز به اتوماسیون عملیات بانکی به رایانه‌ای کردن عملیات بانکی پرداختند. طرح جامع اتوماسیون بانکی نیز پس از مطالعه و بررسی‌های گوناگون در قالب پیشنهادی برای تحولی جامع در برنامه‌ریزی فعالیت‌های انفورماتیکی بانکها به مسوولان شبکه بانکی ارائه شد که با مصوبه مجمع عمومی بانکها در سال 72 طرح جامع اتوماسیون سیستم بانکی شکلی رسمی به خود گرفت.آیین نامه وصول مطالبات

در همان سال بانک مرکزی شرکت خدمات انفورماتیک را به عنوان سازمان اجرایی طرح جامع انفورماتیک سیستم بانکی تاسیس کرد. طی سال‌های 72 و 73 جرقه‌های ایجاد سوئیج ملی جهت بانکداری الکترونیکی زده شد و در همان راستا شبکه ارتباطی بین بانک ملی و فروشگاه‌های شهروند ایجاد شد.

در سال 1379 سازمان گسترش ایران خودر شرکت تجارت الکترونیک ایرانیان (Iranian Ecomerce Company- IEC) جهت ایجاد شبکه پرداخت کارتی بر اساس مدل رایج بین المللی تاسیس گردید و بعد از تاسسیس بانک پارسیان در سال 1381 به بانک پارسیان فروخته شد و به شرکت تجارت الکترونیک پارسیان (Parsian Ecomerse Company - PEC) تغییر نام داد . این شرکت از پیشکامان ایجاد شبکه پرداخت در کشور بوده و است.

در خرداد 1381 مجموع مقررات حاکم بر مرکز شبکه تبادل اطلاعات بین بانکی موسوم به شتاب به تصویب رسید. بدین سان اداره شتاب بانک مرکزی در 1/4/1381 تاسیس و با هدف فراهم کردن زیر ساخت بانکداری الکترونیکی آغاز به کار کرد.

شتاب با ایجاد ارتباط بین دستگاه‌های خودپرداز سه بانک رسماً متولد شد. (بانکهای کشاورزی، توسعه صادرات و صادرات ایران در پایلوت اولیه این طرح حضور داشتند و بانکهای خصوصی سامان و کارآفرین نیز درخواست کردند که در آزمایش‌های اولیه شتاب، حضور داشته باشند).

در حال حاضر بیشتر بانکهای ایران به طور مستقیم طرح‌های بانکداری الکترونیکی خود را پیش برده و می‌برند.

بانک ملی با طرح سیبا، بانک تجارت با طرح SGB، بانک صادرات با طرح سپهر، بانک رفاه با طرح جاری همراه، بانک کشاورزی با طرح مهر، بانک ملت با طرح جام و بانکهای خصوصی با طرح بانکداری 24 ساعته و به صورت مجزا و منفرد بانکداری الکترونیکی را در حوزه تحت پوشش خود تجربه کرده و میکنند.حقوق بانکی